روانکارها Lubricants شماره دو

  

تعریف برخی خصوصیات فیزیکی روغنهای روانکار   :( Viscosity) -1 گرانروی به مقاومتی که یک روغن نسبت به جاری شدن به علت اصطکاک داخلی ملکولها، از خود نشان می دهد اطلاق می گردد. گرانروی(ویسکوزیته) روغن با تغییر دمای روغن، تغییر می کند و هر چه روغن گرمتر شود, گرانروی آن کمتر می گردد. گرانروی روغنها معمولاً در دمای 40 و 100 درجه سانتی گراد اندازه گیری می شود.  :( Viscosity Index) -2 شاخص گرانروی شاخص گرانروی, فاکتوری است که اثر تغییرات دما را بر گرانروی نشان می دهد. هر چه شاخص گرانروی روغن بزرگتر باشد, تغییرات گرانروی روغن در اثر تغییرات دما کمتر می شود و بر عکس.  :(Pour Point) -3 نقطه ریزش پایین ترین درجه حرارتی است که در آن روغن سرد شده, تحت شرایط استاندارد جریان می یابد و یا به عبارت دیگر پایین ترین دمایی است که روغن در آن هنوز سیال است.  :(Flash Point) -4 نقطه اشتعال پایین ترین دمایی که در آن روغن به اندازه کافی به بخار تبدیل شده به طوریکه با نزدیک شدن شعله آتش در یک لحظه مشتعل و سپس خاموش گردد. این خصوصیت فیزیکی معیاری برای اندازه گیری میزان آتش گیری و فراریت روغن است.  :(Fire Point) -5 نقطه احتراق پایین ترین دمایی است که در آن روغن به اندازه ای بخار تولید کند که با نزدیک کردن شعله مشتعل شده و این اشتعال مدتی ادامه یابد. معمولاً نقطه احتراق حدود 15 درجه سانتیگراد بالاتر از نقطه اشتعال است لذا اندازه گیری و قید نمی گردد.  :(Density) -6 چگالی یا دانسیته دانسیته برابر است با جرم یک سانتیمتر مکعب از روغن در دمای15/6 درجه سانیگراد که بر حسب kg/m3 یا gr/cm3 بیان می شود. کاربرد این مشخصه، تعیین نوع روغن پایه(معدنی یا سنتزی بودن) و تبدیل وزن به حجم و با لعکس است.  طبقه بندی روغنها   در صنعت روانکاری به منظور شناخت و کاربرد صحیح روغنها از دو گونه طبقه بندی استفاده می شود. -1 طبقه بندی روغن براساس درجه گرانروی -2 طبقه بندی روغن برحسب سطوح کیفیت با استاندارهای مربوطه    طبقه بندی روغنهای موتوری  الف- طبقه بندی روغنهای موتور براساس گرانروی (درجه بندی SAE )    گرانروی یکی از مهمترین فاکتورهای روانکاری می باشد که تا قبل از بوجود آمدن سیستم های طبقه بندی براساس سطح کارآیی تنها پارامتر انتخاب روغن بوده است.  انجمن مهندسین خودرو Society of Automotive Engineers که مخفف آن SAE می باشد، اساس تقسیم بندی خود را که در جدول 1 آمده است برپایه گرانروی بنا نهاده است. دراین سیستم طبقه بندی دو گروه از درجات گرانروی مورد استفاده می باشند. که یک گروه دارای حرف W بوده و گروه دوم بدون حرف W قرار می گیرد درجاتی که به همراه حرف W (مخفف Winter ) مشخص شده اند برای استفاده در دماهای پایین در نظر گرفته شده اند و بر اساس حداقل گرانروی ظاهری در دماهای زیر صفر و یک حداقل گرانروی سینماتیک در دمای 100 درجه سانتیگراد طبقه بندی می گردند. درجاتی که فاقد حرفW می باشند برای کار در دماهای بالا برحسب محدوده گرانروی در دمای 100 درجه سانتیگراد و یک حداقل گرانروی در دمای 150 درجه سانتیگراد و تحت نیروی برشی برابرS-1 -6 10درجه بندی شده اند.  روغنهای مالتی گرید یا چند درجه ای در این سیستم به روغنهایی اطلاق می شود که اساساً یک روغن با پایه سبک می باشد که توسط مواد بهبود دهنده گرانروی (Viscosity Modifier) شرایط لازم جهت روانکاری در دماهای بالا را ایجاد می نمایند .   این روغن در دماهای پایین گرانروی روغن W دار و در دمای بالا ویژگیهای روغن بدون W را داراست. مانند روغن SAE10W‐30 که در دماهای پایین گرانروی روغن 10 W و در دماهای بالا مشخصات روغن SAE30را دارد.   سیستم طبقه بندی SAE فقط برای انتخاب مناسب درجه روغن موتور با توجه به شرایط دمای محیط و دمای موتور مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم طبقه بندی هیچ اطلاعاتی در خصوص کارآیی و قابلیت مصرف در موتورهای مختلف در اختیار مصرف کننده قرار نمی دهد.      ب- طبقه بندی روغنهای موتور براساس سطوح کیفیت API انجمن نفت آمریکا (American Petroleum Institute) که به اختصار APIنامیده می شود کیفیت روغنهای موتوری را در دو گروه تقسیم بندی نموده است.  روغنهای موتوری بنزینی را با حرف S ( Service Station ( و روغنهای موتوری دیزلی را با حرف C Commercial)) مشخص نموده است که سطح کیفیت هریک از روغنهای این دو گروه بوسیله حروف الفبا که بعد از حرف C و S نوشته می شود، مشخص می گردد.     استانداردهای تعریف شده برای موتورهای بنزینی و دیزلی در نمودار زیر تا سال ۲۰۰۰ براساس سال انتشار مشخص گردیده است .     سطوح کیفیت روغن های موتور بنزینی